56. Να σου κάνω μια ερώτηση: Natural Killers – Τι είναι και ποια η σχέση τους με την εξωσωματική

Όσοι γεννηθήκατε εκεί γύρω στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και δώσατε πανελλαδικές εξετάσεις στις αρχές των 00s, ίσως να θυμάστε αυτό το απαίσιο βιβλίο Βιολογίας Γενικής Παιδείας, το περιεχόμενο του οποίου ήταν εξεταστέα ύλη και μάς είχε βγάλει τον αδόξαστο – για να το πω κομψά. Το πρόβλημά του δεν ήταν το περιεχόμενο, αλλά ο τρόπος διατύπωσης, διότι σχεδόν ποτέ κανείς δε γράφει βιβλία για μαθητές, αλλά για την πάρτη του και για να εγκριθεί το εκάστοτε σύγγραμμά του από το Υπουργείο Παιδείας και να έχει να λέει ότι “από μένα μαθαίνουν τα παιδιά λογάριθμους”. Σπόιλερ, αν τα παιδιά δεν είναι ο Αϊνστάιν, λογάριθμους δε μαθαίνουν ποτέ και με τίποτα (δυο σχολικά βιβλία έχω άχτι, όπως καταλάβατε, αλλά δεν είναι της παρούσης). Σε αυτό λοιπόν το βιβλίο, και σίγουρα σάς το έχω αναφέρει ξανά διότι πλέον πλησιάζω τα σαράντα έτη και παθαίνω εμμονές, υπάρχει το κεφάλαιο Ανοσολογία, πρώτο πρώτο μάλιστα. Από αυτό το κεφάλαιο μαθαίναμε διάφορα χρήσιμα πράγματα, αν καταφέρναμε να το μεταγράψουμε κάπως στη σωστή νέα ελληνική γλώσσα και ανάμεσα στην ύλη του συγκαταλεγόντουσαν και τα λεμφοκύτταρα. Γι” αυτά θα μιλήσουμε σήμερα, και συγκεκριμένα για τη σχέση που ίσως έχουν με την εξωσωματική γονιμοποίηση. Θα τα πούμε πολύ απλά, διότι το θέμα είναι μπερδεμένο κι αν δεν είσαι γιατρός παθαίνεις αυτό που παθαίνει ο μέσος άνθρωπος με τους λογαρίθμους (ή με τον πρόεδρο του Εδεσσαϊκού, πάνω κάτω το ίδιο είναι).

 

 

Τι είναι τα Natural Killers;

Η ελληνική μετάφραση είναι “Φυσικά Φονικά Κύτταρα” ή “Κύτταρα – Φονείς”, αλλά επειδή δε μας σκηνοθετεί ο Πάνος Κοκκινόπουλος, εμείς θα τα λέμε με το ακρωνύμιό τους, NK. Πρόκειται για λεμφοκύτταρα. Τι είναι τα λεμφοκύτταρα, δε βλέπω χέρια, ας μας πει η Ελενίτσα που χαζεύει. Τα λεμφοκύτταρα που παράγονται από τους λεμφογόνους αδένες του οργανισμού μας, που βρίσκονται παντού σε αυτόν, και αποτελούν μέρος της πρώτης γραμμής άμυνας του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Π.χ. μπουκάρει στο σώμα μας ένα βακτήριο (“και σου ‘πα, αυτός ο βήχας δεν είναι αλλεργικός, κάτσε πιο πέρα”), τα λεμφοκύτταρά μας είναι εκεί, παρέα με κάποια άλλα κύτταρα και ετοιμάζονται να επιτεθούν στον εισβολέα, προκειμένου να μην πολλαπλασιαστεί μέσα στο σώμα μας και αρρωστήσουμε. Αυτά, τώρα, πολύ χοντρικά, μην πάτε να απαντήσετε έτσι στις πανελλαδικές, θα κοπείτε.

Τα λεμφοκύτταρα έχουν διάφορες λειτουργίες, ανάμεσα στις οποίες είναι και η απόρριψη τυχόν μοσχευμάτων, αν τα αναγνωρίσουν δηλαδή ως “εχθρικά σώματα” για τον οργανισμό. Αυτό εκ του αποτελέσματος δεν είναι καλό, όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, αλλά συμβαίνει. Εδώ φτάνουμε και στο σημείο που μάς ενδιαφέρει περισσότερο. Τα ΝΚ βοηθούν στην εμφύτευση του εμβρύου. Όπως το διαβάζετε, ακριβώς. Υπάρχει όμως, μια θεωρία, η οποία υποστηρίζεται από ένα μέρος της επιστημονικής κοινότητας, ότι τα ίδια κύτταρα που βοηθούν στην εμφύτευση, μπορεί και να συμβάλλουν στον θάνατο του εμβρύου. Εδώ ξεκινούν ΟΛΑ για όσες ασχολούμαστε με το θέμα αυτό στο πλαίσιο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ελένη σε βλέπω ότι μιλάς και δε σημειώνεις, θα τα βάλω αυτά στο διαγώνισμα τετραμήνου.

Είναι αλήθεια τώρα αυτό, ότι μπορεί να αποτύχει μια εγκυμοσύνη εξαιτίας των ΝΚ;

Επειδή η λειτουργία των ΝΚ ανακαλύφθηκε πριν από λίγες δεκαετίες και επειδή, πάμε όλες μαζί, “δεν υπάρχει χρήμα ή ενδιαφέρον ή και τα δυο για μελέτες“, τα data που έχουμε σχετικά με αυτό το θέμα είναι κάπως πτωχά. Εξ ου και η επιστημονική κοινότητα δεν έχει μια μπετόν – αρμέ άποψη για το θέμα. Άλλοι γυναικολόγοι – και ειδικότητες που σχετίζονται με το θέμα – θεωρούν ότι ο ρόλος των ΝΚ σε μια εγκυμοσύνη είναι σημαντικός και από την άποψη ότι μπορεί να την παρεμποδίσουν. Άλλοι είναι αδιάφοροι, σαν να τους λες ότι βγήκε μια νέα επαναστατική τεχνική brow lamination κι αυτοί δεν έχουν ούτε τσιμπιδάκι φρυδιών στο σπίτι. Κι άλλοι απορρίπτουν εντελώς τη θεωρία ότι μπορεί μια εγκυμοσύνη να σταματήσει εξαιτίας της δράσης αυτού του τύπου κυττάρων. Συνεπώς, αν βρίσκεσαι σε διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης και ειδικότερα αν έχεις ιστορικό επαναλαμβανόμενων αποβολών σε πρώιμο στάδιο, υπάρχει περίπτωση ο γιατρός να σου πει να ψάξετε το εν λόγω θέμα.

Πώς βρίσκουμε αν έχουμε αυξημένους δείκτες στα ΝΚ κύτταρα;

Υπάρχει μια αιματολογική εξέταση που κοστίζει γύρω στα 150 ευρώ και παρέχεται από τα περισσότερα διαγνωστικά κέντρα. Σού παίρνουν αίμα, κάνουν μια ειδική διαδικασία και μετά από λίγες μέρες σού δίνουν το αποτέλεσμα. Στο εργαστήριο μετρούν συγκεκριμένους δείκτες – τύπους NK και από την ερμηνεία των αποτελεσμάτων, σε συνδυασμό με το ιστορικό και την κλινική σου εικόνα, ένας γιατρός μπορεί να προτείνει να κάνεις κάποια θεραπεία ώστε να μειωθεί ο αριθμός των ΝΚ πριν μια εμβρυομεταφορά.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που, θεωρητικά τουλάχιστον, μπορούν να έχουν αυτό το αποτέλεσμα, τίποτα όμως δεν είναι σίγουρο, διότι τα επιστημονικά δεδομένα που έχουμε είναι σχετικά λίγα.

Τι κάνω εγώ τόσες μέρες με αυτό τον ορό που βλέπετε στα stories – και με την κορτιζόνη, που δε βλέπετε;

Ο δικός μου γιατρός θεωρεί ότι τα ΝΚ έχουν μια βάση ως θεωρία ως προς την απόρριψη, ας πούμε, ενός εμβρύου από τον οργανισμό. Έτσι, μού πρότεινε να κάνουμε μια εμπειρική θεραπεία, και μετά να επαναλάβουμε τις ΝΚ εξετάσεις, για να δούμε ποιοι δείκτες έχουν πέσει, αν έχουν πέσει. Πήρα, λοιπόν, ένα χαπάκι κορτιζόνης για δεκαπέντε μέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν έτρωγα ζάχαρη, άλλα γλυκαντικά και αλάτι, για να μην πρηστώ και πάρω κιλά. Στο μέσο της διαδικασίας, πήγα στο κέντρο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής δυο με έναν ορό intralipid και μου έβαλαν από 100 ml. Δε θα μπω σε πολλές λεπτομέρειες διότι όλες αυτές οι ανοσολογικές διαδικασίες είναι πιο δύσκολες κι από την εύρεση λύσης για το ελληνικό χρέος, το ζουμί πάντως είναι ότι με αυτό το πρωτόκολλο, ο οργανισμός μου, θεωρητικά, θα πάρει το μήνυμα “όχι άλλο κάρβουνο, σταμάτα να παράγεις τόσα ΝΚ“. Κι αν αυτό αποδειχθεί στο εργαστήριο, με τις εξετάσεις, θα επαναλάβουμε τη διαδικασία πριν την επόμενη – και τελευταία, λογικά, εμβρυομεταφορά.

Θα σας πω, όπως πάντα, όλη την αλήθεια. Με τις λίγες γνώσεις που έχω στο αντικείμενο, η θεωρία μού ακούγεται legit, σε μένα δηλαδή βγάζει κάποιο νόημα. Αποφάσισα λοιπόν να προχωρήσω με τη διαδικασία αυτή, η οποία έχει μεν ένα μικρό κόστος, αλλά δεν είναι επιβλαβής για τον οργανισμό.

Κι αν δεν πιάσει, τι θα κάνεις;

Τα μαλλιά μου μπούκλες, είναι η σύντομη απάντηση. Η εκτενής απάντηση είναι, θα συνεχίσω να παρακαλάω το σύμπαν μήπως και όλα αυτά τα δεδομένα από περιπτώσεις όπως η δική μου κάπως καταγραφούν, μελετηθούν και σταδιακά η επιστήμη αρχίσει να αποκτά μια πιο πλήρη εικόνα για το τι είναι τα ΝΚ και τι ρόλο παίζουν, αν παίζουν, στη διαδικασία απόκτησης παιδιών.

Υπάρχουν άλλες θεραπείες;

Υπάρχουν άλλες μέθοδοι αντιμετώπισης των υψηλών δεικτών ΝΚ, κάποιες μού φαίνονται κουλές, κάποιες άλλες όχι, τέλος πάντων, εμείς διαλέξαμε την πιο ανώδυνη. Θα μου πεις, δεκαπέντε μέρες κορτιζόνη, είναι ανώδυνο πράγμα; Όχι, διότι κόντεψα να φάω και τα σεντόνια όταν τελείωσε η θεραπεία, ήθελα το γλυκάκι μου, όπως όλοι ξέρουμε – όχι μια τούρτα ολόκληρη, ένα κουλουράκι με τον καφέ ρε παιδιά.

Και τώρα τι κάνεις;

Τώρα περιμένω να μιλήσω με τον γιατρό και τη μαία να δούμε πότε θα επαναλάβω τις εξετάσεις, ώστε να τις συγκρίνουμε με τις προηγούμενες και να δούμε αν άξιζε να τα βλέπω όλα κόκκινα κάθε απόγευμα που δε μπορούσα να φάω το κουλουράκι μου εξαιτίας της κορτιζόνης.

 

Συμπέρασμα:

Η φάση με τα ΝΚ είναι ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΜΠΕΡΔΕΜΕΝΗ. Αν δεν οργανωθεί η επιστημονική κοινότητα ως προς το ζήτημα της έρευνας, σε δέκα χρόνια εδώ θα είμαστε πάλι και θα αναρωτιόμαστε αν τα ΝΚ παίζουν ρόλο σε μια αποβολή. Για τη δική μου περίπτωση, ίσως σάς έχω νέα σε κάποιους μήνες. Για τις άλλες περιπτώσεις μιλάνε τα αποτελέσματα, αλλά το ζήτημα μιας αποβολής ίσως είναι πολυπαραγοντικό, οπότε τι να σας πω κι εγώ, νομικά σπούδασα η έρμη, άλλο που ήθελα να γίνω γιατρός, δεν έγινα και ορίστε τα αποτελέσματα, έχουμε μείνει με την απορία.