Να σου κάνω μια ερώτηση; | Μύθοι περί γονιμότητας και εξωσωματικής γονιμοποίησης – Παρτ Ουάν

Σε ένα επεισόδιο στα Εγκλήματα, η Σωσώ κάνει υπνωτισμό και για λίγο χρονικό διάστημα γίνεται “καλή”. Κι εκεί που δε θέλει να ακούσει για παιδιά, αρχίζει να κυνηγάει τον Αλέκο να κάνουν σεξ για να μείνει έγκυος. Στο μεταξύ, η κολλητή της φίλη Πέπη, τής δίνει συμβουλές για το πώς θα “πιάσει” πιο εύκολα “το σπόρι”. Μια από αυτές περιλαμβάνει το να κάνει κατακόρυφους αμέσως μετά την ερωτική πράξη [η Πέπη το ξέρει από τη Σαμιώτισσα ξαδέρφη της], και μια άλλη είναι να κάθεται η Σωσώ για αρκετή ώρα σε ζεστές επιφάνειες [αυτό ήταν πληροφορία από τη γιαγιά της που έκανε 14 παιδιά]. Σε αυτό το πλαίσιο, προέκυψε και μια από τις πιο αστείες [για μένα] σκηνές της σειράς, όταν η Σωσώ λέει στην Πέπη πως ακολουθεί όλες τις συμβουλές της και πως πριν κάποιες μέρες την είδε ο Αλέκος να κάθεται πάνω στην κουζίνα, ενώ στο διπλανό μάτι βράζανε οι ντολμάδες.

 

 

Όταν τα βλέπεις στην τηλεόραση είναι αστεία, όταν στα λένε όντως να τα κάνεις, είναι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ανούσια, επιστημονικά αθεμελίωτα, ως και επικίνδυνα. Κι εδώ περνάμε από την Σωσώ Παπαδήμα στον John Kenneth Galbraith, τον Καναδό οικονομολόγο που διέδωσε τη χρήση της φράσης “conventional wisdom“, η οποία προϋπήρχε μεν, αλλά δεν είχε βρει εντελώς την ερμηνεία που τής άξιζε. Conventional wisdom θα λέγαμε πως είναι ένα σύνολο από “ψευδή γεγονότα”, δηλαδή διάφορα πράγματα που πολύς κόσμος “ξέρει” και δεν αμφισβητεί, διότι έτσι απλά “ισχύουν” [π.χ. πώς ισχύει το ότι τον χειμώνα ενίοτε χιονίζει, ενίοτε όχι, κάπως έτσι]. “Ψευδές” και “γεγονός” εκ φύσεως είναι δυο πράγματα εκ διαμέτρου αντίθετα, τα τελευταία χρόνια δυστυχώς κυριαρχούν παντού και πρέπει να τετραπλοτσεκάρεις κάτι για να δεις αν θα το πεις στον διπλανό σου ή αν θα διαδίδεις ψέματα, τέλος πάντων, “ψευδογεγονότα” υπάρχουν παντού, μάς έχουν “πνίξει” και φυσικά [και] ο τομέας της υγείας “φιλοξενεί” αρκετά από αυτά. Η φάση είναι λίγο “χτύπησες το χεράκι σου, να στο φιλήσω να γειάνει”: το φιλί μπορεί να είναι παρηγορητικό και να δείχνει ότι νοιάζεσαι για τον άλλο που χτύπησε το χεράκι του, αλλά δε θα γειάνει πιο γρήγορα. Επίσης, η ελληνική γλώσσα δεν έγινε η παγκόσμια γλώσσα “για μια ψήφο που πήγε στην αγγλική γλώσσα”.

 

Π.χ. γεμάτη με conventional wisdom είναι όλη η “λαϊκή φιλολογία” γύρω από τον γυναικείο κόλπο, την περίοδο, κ.λπ. “Αν πιεις λεμόνι θα καθυστερήσει η περίοδός σου” [λολ, όχι], “δεν πρέπει να κάνεις ντους τις πρώτες μέρες της περιόδου” [ΛΟΛ, ΚΑΝΕ, ΜΗ ΜΕ ΤΡΕΛΑΙΝΕΙΣ], “το σκόρδο και το γιαούρτι κάνουν καλό στο σώμα σου αν τοποθετηθούν ενδοκολπικά” [συγχαρητήρια, μόλις φτιάξατε τζατζίκι μέσα στον κόλπο σας, πριν πάθετε το εσωτερικό έγκαυμα από το σκόρδο, μην ξεχάσετε να βάλετε και λίγο άνηθο, να δροσερέψει πριν πάτε στα Επείγοντα].

 

 

Το πώς και το γιατί συνεχίζεται η διάδοση αυτών των πραγμάτων είναι μια πολύ κομπλικέ κατάσταση, που δεν θα μας απασχολήσει τώρα, γιατί αρκετά έχω συγχυστεί με τα άλλα που έχω διαβάσει περί γονιμότητας και εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αρκεί απλώς να πούμε ότι τέτοιες αντιλήψεις δεν βασίζονται σε επαρκή επιστημονικά δεδομένα και επαρκείς αποδείξεις, ενώ η αμφισβήτησή τους πολλές φορές προκαλεί, ας πούμε, από εντάσεις [λεκτικές και άλλες] ως και επιστημονικές “σχολές” αντικρουόμενων απόψεων [πίσω από αυτό βέβαια ίσως κρύβονται και άλλα πράγματα, θα τα πούμε εν καιρώ].

 

Ας πιάσουμε μερικά παραδείγματα “conventional wisdom”, τα οποία αν αμφισβητήσουμε ενώπιον αυτού που τα θέτει ως δεδομένα ενδέχεται να γίνουμε μούτι [δεν έχω τρόπο να το πω κομψότερα, λυπάμαι].

 

 

 

 

 

“Υπάρχουν στάσεις στο σεξ ή μετά το σεξ που βοηθούν στη σύλληψη”

Αυτό το έχει πει η ξαδέρφη της Πέπης από τα Εγκλήματα, όπως προανέφερα. Η American Society for Reproductive Medicine [και πάρα πολλοί ακόμα επιστήμονες σε όλο τον κόσμο] διαφωνεί με την ξαδέρφη της Πέπης] και στο πλαίσιο των πρακτικών της δημοσίευσε μια “σούμα” διαφόρων τέτοιων “ψευδογεγονότων”, τα οποία μπορείτε να βρείτε εδώ. Το να παραμείνεις ανάσκελα ή να κάτσεις κατακόρυφα ή να κάνεις τούμπες μετά το σεξ δεν έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει την πιθανότητα να μείνεις έγκυος, Μετά την εκσπερμάτιση, οι χαρούμενοι ζωηροί φίλοι μας φτάνουν στον τράχηλο της μήτρας, στο τέλος του κόλπου, μέσα σε δευτερόλεπτα, είτε έχετε κρεμαστεί από τον πολυέλαιο, είτε κάθεστε τ’ ανάσκελα στον καναπέ.

On that note, δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να σχετίζονται με τη στάση του σεξ και το φύλο του εμβρύου.

 

 

 

 

 

“Πιάσε ένα φρέντο εσπρέσο μέτριο με μαύρη”

Το ζήτημα της κατανάλωσης καφεΐνης σε σχέση με τη γονιμότητα έχει ερευνηθεί λίγο περισσότερο και βασικά ήταν από τα πρώτα θέματα που ξεκίνησαν να μελετούν οι επιστήμονες του κλάδου. Σε κάποια παλαιότερη έρευνα διατυπώθηκε ότι 500 και πάνω mg καφεΐνης ημερησίως μπορούν να σχετίζονται με μειωμένη γονιμότητα και να καθυστερούν τη σύλληψη. Σε ένα επιστημονικό paper του 2004, που συγκρίνει δεδομένα άλλων 15 ερευνών επί του θέματος, διατυπώνεται η άποψη ότι τα συμπεράσματα είναι διφορούμενα. Αν το σκεφτούμε με βάση την απλή λογική, οποιαδήποτε κατάχρηση οποιουδήποτε πράγματος, όσο ακίνδυνο και να μοιάζει [βλ. νερό], μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα ή επιθυμητά. Γενικώς το θέμα της καφεΐνης στην γονιμότητα, παρότι ήταν από τα πρώτα που μελέτησαν οι επιστήμονες διαφόρων κλάδων, “σηκώνει” ακόμα διερεύνηση.

Τέλος πάντων, μια πιο πρόσφατη έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα αποτελέσματά της είναι πτωχά σαν την Λαυρεντία Μπισμπίκη, και όπως καταλαβαίνετε μάλλον θα χρειαστούν άλλα είκοσι χρόνια μέχρι να μαζευτούν επαρκή στοιχεία επί του θέματος. Ούτε αυτό το ζήτημα έχει ξεκαθαρίσει πλήρως, συνεπώς μάλλον το καλύτερο είναι να πίνεις έναν – δυο ρημαδοκαφέδες τη μέρα όταν προσπαθείς να συλλάβεις με οποιονδήποτε τρόπο και να περιμένεις να βγάλεις άσπρα μαλλιά μέχρι να καταλήξει η επιστήμη σε ασφαλές συμπέρασμα. Και βασικά θα πρέπει να το συζητάς με τον γιατρό σου και να μην ακούς την Πέπη.

 

 

“Πιάσε μια ουίσκα περιποιημένη”

Η Dr. Jen Gunter, διάσημη γυναικολόγος – μαιευτήρας που δε μπορεί να ακούει και να διαβάζει παραπληροφόρηση για οτιδήποτε αφορά στη γυναικεία υγεία και μιλάει έξω από τα δόντια, έχει τονίσει πολλές φορές ότι η κατανάλωση αλκοόλ δεν προσφέρει κάτι στον οργανισμό [εκτός από κέφι]. Πράγματι, η αιθυλική αλκοόλη δεν διαθέτει θρεπτικά στοιχεία, ωστόσο και στο ερώτημα πώς επηρεάζει τη γονιμότητα και την εξωσωματική γονιμοποίηση. δεν υπάρχει solid απάντηση. Άλλες μελέτες λένε ότι αυξάνει το ρίσκο της υπογονιμότητας, άλλες λένε ότι σε [μεγάλο κιόλας] δείγμα γυναικών, όσες έπιναν κρασί έμειναν έγκυες πιο γρήγορα από ό,τι οι άλλες που δεν έπιναν καθόλου αλκοόλ. Εδώ τώρα προκύπτει ένα κρίσιμο ερώτημα. Αυτή η μελέτη, που πραγματοποιήθηκε 2,5 δεκαετίες πριν, έγινε στη Δανία. Κι αν οι Δανές εκτός από ωραία μαλλιά και μπόι έχουν κάτι [κάποιο γονίδιο π.χ.] που προστατεύει τη γονιμότητά τους από την κατανάλωση αλκοόλ; Πού το ξέρουμε;

Βλέπετε ήδη πως υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απόψεις και στους επιστημονικούς κύκλους. Και στο σημείο αυτό οφείλουμε να πούμε ότι οι έρευνες που γίνονται, μάλλον είναι πιο αξιόπιστες όταν είναι ανεξάρτητες και όχι χρηματοδοτούμενες από κάποια φαρμακευτική εταιρεία π.χ. ή κάποιον φορέα που έχει να κερδίσει κάτι από τα αποτελέσματά τους.

Τέλος πάντων, αν γίνεσαι νταμιροκουδούνα κάθε βράδυ, μάλλον δεν θα κάνεις καλό στο έμβρυο που ήδη κουβαλάς ή, κι αν δεν είσαι έγκυος, είναι αποδεδειγμένο ότι το πολύ αλκόολ δεν κάνει καλό στον οργανισμό σου συνολικά.

 

 

“Δηλαδή εμένα τι μου κάνει το φυλλικό οξύ;”

Βοηθάει στη σωστή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος των εμβρύων. Αυτό έχει αποδειχτεί – ποτέ δεν είσαι σίγουρος βέβαια για το ποιος θα βρεθεί να το αμφισβητήσει επειδή η κουνιάδα του έπαιρνε και “δεν της έκανε τίποτα”. Πού είσαι μωρή Πέπη τώρα που σε χρειαζόμαστε.

 

 

“Η υγιεινή ζωή γενικά κάνει καλό ή θα ξεχάσουμε κι αυτά που ξέρουμε;”

Αυτό ισχύει για τα πάντα. Άμα τρως όλο βλακείες, είναι εξόχως πιθανό και χοληστερίνη να παρουσιάσεις, και τριγλυκερίδια στο Θεό να έχεις, και διαβήτη τύπου Β’ να αναπτύξεις συν τω χρόνω [ειδικά αν έχεις κληρονομικότητα] και γενικώς καλό είναι να έχεις μια ισορροπημένη καθημερινότητα, να είσαι active, να μην καπνίζεις, κ.λπ. Όλα αυτά ΔΕΝ είναι conventional wisdom, το κάπνισμα για παράδειγμα μπορεί να επηρεάσει και το σπέρμα και γενικώς κάνει κακό στον οργανισμό, δηλαδή είναι πιο fact κι από το ότι ο Παναθηναϊκός στο μπάσκετ έχει έξι ευρωπαϊκά τρόπαια. Αυτό βέβαια ουδόλως σημαίνει ότι μια γυναίκα που δεν ακολουθεί αυτό το παράδειγμα δε μπορεί να συλλάβει και μάλιστα να φέρει εις πέρας μια επιτυχημένη εγκυμοσύνη και ένα υγιές παιδί. Δεν είναι κάτι που η επιστήμη ενθαρρύνει να κάνεις, αλλά συμβαίνει. Βλέπετε που σιγά σιγά διαμορφώνουμε μια εικόνα συσχετισμών, παραγόντων τυχαιότητας και κληρονομικότητας, που δεν μας επιτρέπει να πραγματοποιούμε γενικεύσεις; Εγώ την κρατάω την καλή διατροφή, έχω μειώσει βέβαια τη ζάχαρη, αλλά δεν κάνω υπερβολές ούτε προς την ορθοφαγία ούτε προς το σαβούρωμα καθ’ εκάστην και αργία. Με βοήθησε; Μάλλον.

 

 

“Τα αποχρεμπτικά σιρόπια σε βοηθάνε να μείνεις έγκυος”

Θα απαντήσω με τον επιστημονικό όρο “αϊντάαααα“. Εννοείται αυτή τη μαλακία τη διάβασα σε αμερικανικό σάιτ όπου έγγραφε ένα σωρό άλλα πράγματα για τα οποία δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία [καλά, είμαστε κι εδώ στην Ευρώπη μέσα στην κουλαμάρα, είναι όμως κι αυτοί ώρες ώρες, “ό,τι του φανεί”].

 

 

“Ο ανανάς βοηθάει την εμβρυοφύτευση”

Εδώ με έπιασε νευρικό, διότι η φάση “ανανάς” έχει γίνει ως και σύμβολο της προσπάθειας κατά της υπογονιμότητας [διαβάστε εδώ]. Από τη μία κάποιοι λένε ότι πρέπει να τρως ανανά επειδή με κάποιο τρόπο βοηθάει στην εμβρυοφύτευση, διότι μια ουσία που εμπεριέχεται στην καρδιά του [το κομμάτι που δε μασιέται δηλαδή] και ονομάζεται βρομελαΐνη έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες [όπως βέβαια και τετρακόσια είκοσι άλλα πράγματα, όπως το μπρόκολο]. Υπάρχει όμως ένα catch: Αυτή η ουσία, επειδή κάνει το κρέας πιο τρυφερό, δεν ενδείκνυται θεωρητικά να καταναλώνεται στην εγκυμοσύνη. Δηλαδή από τη μια σου λένε φάε ανανά να πιάσει το αυγό κι από την άλλη μόλις πιάσει σού λένε ούτε σε φωτογραφία μην τον δεις, διότι δεν είναι ασφαλές και μπορεί η βρομελαΐνη να προκαλέσει αποβολές. Θεωρητικά μπορεί, αν την πάρεις σε χάπια και σε χ συγκέντρωση επί ψ χρονικό διάστημα. ΠΟΥ ΘΑ ΣΟΥ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ Η ΡΗΜΑΔΑ ΟΜΩΣ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΠΑΡΕΙΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΣΕ ΑΓΧΩΣΕΙ ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΟ ΟΠΟΙΟΣ ΣΟΥ ΠΕΙ “ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΑΝΑ”;

Εδώ κολλάει η φράση “τον Ανανία μου μέσα”, που έλεγε η Ελένη Βλαχάκη σε εκείνο το επεισόδιο του Κωνσταντίνου και Ελένης – στο οποίο κατά τα άλλα δε θυμάμαι τι γίνεται, ένα μυαλό έχω κι εγώ.

 

 

Στο σημείο αυτό θα πω για ακόμα μια φορά ότι καλό είναι να ψάχνουμε λίγο παραπάνω όλα αυτά που ακούμε εκεί έξω και να ρωτάμε τους ειδικούς σε κάθε τομέα [όχι μόνο τους γυναικολόγους, αλλά και τους ενδοκρινολόγους, τους αιματολόγους και πάει λέγοντας]. Σε πολλά πράγματα η επιστήμη δεν έχει καταλήξει ακόμα [ΔΩΣΤΕ ΛΕΦΤΑ ΓΙΑ ΕΡΕΥΝΕΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΥΓΕΙΑ], για κάποια όμως τα αποτελέσματα είναι σίγουρα, με βάση τουλάχιστον τη γνώση που έχουμε ως τώρα, σε πενήντα χρόνια δεν ξέρω να σας πω τι θα γίνεται.

Μην πιστεύετε την κάθε “ιατρική” συμβουλή της “γιαγιάς ή θείας ή ξαδέρφης της όποιας Πέπης” που ακούτε εκεί έξω, και έχετε στο νου σας ότι πολλά τέτοια “ψευδογεγονότα” συνεχίζουν να διαδίδονται και μπορούν να σας βρουν όπου κι αν είστε. Ειδικά αν έχετε την αγωνία της υπογονιμότητας, της IVF και της εγκυμοσύνης, είναι απόλυτα λογικό να θέλετε να πάρετε τα όποια μέτρα ακούτε και φαίνονται legit, για να επιτύχετε το στόχο σας. Η επιστήμη είναι εκεί, κάνει ό,τι μπορεί [αν δοθούν λεφτά θα κάνει κι άλλα], πολλά θέματα υπογονιμότητας και IVF είναι ακόμα υπό διερεύνηση – και θα παραμείνουν για καιρό – προσπαθήστε όμως να αποφύγετε τις κουλαμάρες που θα εμφανίζονται μπροστά σας όπως η Πέπη στης Σωσώς, απρόσκλητες και με μπόλικα “εγώ θα σου πω” έτοιμα να εκστομιστούν.

 

 

Θα μου πεις, εσύ κοπέλα μου τι κάνεις, το ίδιο δεν κάνεις; Όχι, γιατί το conventional wisdom γκρεμίζεται με γεγονότα και αποδείξεις και όχι με ένα άλλο παράδειγμα conventional wisdom. Και κάνω ό,τι μπορώ για να μάθω κι εγώ τι ισχύει μέσα σε έναν ορυμαγδό πληροφοριών, τον οποίο ο μέσος άνθρωπος που δεν σχετίζεται με τις θετικές επιστήμες σε κάποιο βάθος δε μπορεί να προσεγγίσει καθόλου. Και όλα αυτά θέλω να τα κάνω γιατί θέλω να ξέρω τι γίνεται στο δικό μου σώμα, και να μην ακούω/εφαρμόζω την κάθε μαλακία που κυκλοφορεί εκεί έξω από όταν ζούσε ο Μέγας Ναπολέοντας και η οποία είναι παντελώς αθεμελίωτη επιστημονικά.

 

We have barely scratched the surface, έρχονται κι άλλοι μύθοι, κι άλλα ζητήματα στα οποία δεν έχουμε ξεκάθαρες απαντήσεις και τις οποίες θέλουμε για να είμαστε δυνατές, ανεξάρτητες και υγιείς.

 

 

 

 

Πηγή φωτογραφίας ανανά

Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: Nadezhda Moryak: https://www.pexels.com/photo/an-illustration-of-a-hand-holding-a-sperm-8685309/