38. Η Δήμητρα & η Ενδομητρίωση
Ο Μάρτιος είναι, λέει, ο μήνας ευαισθητοποίησης για την ενδομητρίωση. Μια ΜΚΟ στην Αμερική αποφάσισε πριν χρόνια να λανσάρει μια μεγάλη καμπάνια ενημέρωσης του κοινού κάθε Μάρτιο και έτσι σιγά σιγά έγιναν της μόδας (με την απόλυτα καλή έννοια) παρόμοιες ενέργειες σε άλλες χώρες. Να πω την μαύρη την αλήθεια, βέβαια, εγώ προσωπικά δεν τρελαίνομαι ούτε με τις Παγκόσμιες Ημέρες Ευαισθητοποίησης Για Το Οτιδήποτε, ούτε για τους παρόμοιας σημειολογίας μήνες. Κάποια πράγματα πιστεύω πως πρέπει να τα συζητάμε και να έρχονται στην επιφάνεια πιο συχνά από ό,τι π.χ. κάθε Μάρτιο ή σε κάθε περίπτωση κάποια στιγμή να μην υπάρχει η ανάγκη να μάς θυμίζουν αυτές οι Παγκόσμιες Ημέρες το τι πρέπει να κάνουμε για να φροντίζουμε την υγεία μας, αλλά να το γνωρίζουμε ήδη και να έχουμε όλοι πρόσβαση σε αυτό.
Ενιγουέι, δεν είναι το θέμα μας οι ημερομηνίες, αλλά η ουσία του προβλήματος, μια γυναικεία ασθένεια που συχνά είναι αθόρυβη, υποτιμάται ή δεν διαγιγνώσκεται εγκαίρως – ή και καθόλου – και που μπορεί να δημιουργεί καθημερινά προβλήματα σε όλες όσες πάσχουν από αυτήν. Πρώτα θα πούμε μερικά πράγματα για το τι ακριβώς είναι η ενδομητρίωση (θα βάλω απροειδοποίητο τεστ, προσέξτε) και μετά θα διαβάσουμε (εσείς δηλαδή, εγώ την πήρα) την συνέντευξη της Δήμητρας, η οποία έπασχε από ενδομητρίωση και, για να παραφράσω τον Νταλάρα “το πάλεψε όπως ήξερε και μπορούσε”. Πάμε στα φακτς πρώτα (τα οποία ωραιότατα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε και “φακς“, αλλά μας διαβάζουν και παιδιά).
Τι είναι και πώς προκύπτει:
Το εσωτερικό της μήτρας μας αποτελείται από ενός συγκεκριμένου τύπου κύτταρα. Αυτά κανονικά πρέπει να παραμένουν στο ενδομήτριο και να μην κόβουν βόλτες πέρα – δώθε κοντά στα άλλα όργανα της πυέλου. Συχνά όμως, τέτοιου τύπου κύτταρα αρχίζουν να συγκεντρώνονται σε διάφορα σημεία εκτός μήτρας, όπως οι ωοθήκες και οι σάλπιγγες. Όταν, λοιπόν, υπάρξει συγκέντρωση τέτοιων κυττάρων σε σημεία εκτός της μήτρας, τότε εκεί δημιουργούν μικρής έκτασης εμμήνους ρύσεις, πράγμα που σημαίνει ότι πέραν από την κανονική σου περίοδο, αυτή που βλέπεις κάθε χ ημέρες, παράλληλα συμβαίνουν μέσα σου και άλλες περίοδοι, τις οποίες φυσικά και δεν βλέπεις/ παίρνεις χαμπάρι. Αυτές, ωστόσο, μπορούν να δημιουργήσουν κύστες με αίμα, όζους βαθιά μέσα στους ιστούς του σώματος και γενικώς να σε ταλαιπωρήσουν πάρα πάρα πολύ, χωρίς να καταλαβαίνεις ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο πονάς τόσο.
Για τα αίτια της ενδομητρίωσης δεν υπάρχει ξεκάθαρη επιστημονική απάντηση. Φανταστικό; Φανταστικό. Εδώ θα διακόψω λίγο την ροή του προγράμματος και θα πω “ΔΩΣΤΕ ΚΙ ΑΛΛΑ ΛΕΦΤΑ ΓΙΑ ΕΡΕΥΝΕΣ”. Και συνεχίζω, σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία σχετικά με τα αίτια της ενδομητρίωσης, αυτή είναι αποτέλεσμα διάδρασης διαφόρων ορμονικών και γενετικών παραγόντων. Ενδιαφέρον έχει η θεωρία που αναπτύχθηκε 100 χρόνια πριν από έναν γιατρό που πίστεψε στη σημασία που είχε αυτή η ασθένεια για τις γυναίκες και είχε αποφανθεί ότι υπάρχει πιθανότητα κάποια από τα κύτταρα του ενδομητρίου να “ταξιδεύουν” στην πύελο γυρνώντας πίσω κατά τη διάρκεια της περιόδου. Δηλαδή να γίνονται αναρροφήσεις του αίματος από τον οργανισμό, τα κύτταρα του ενδομητρίου να ξεκινούν για 5ήμερη εκδρομή με ημιδιατροφή μέχρι τη σερβιέτα και αντ’ αυτού να καταλήγουν να μπαστακώνονται σε διάφορα μέρη όπου πήγαν παντελώς απρόσκλητα.
Τι συμπτώματα έχει αυτό το πράγμα;
Κάθε γυναίκα μπορεί να έχει εντελώς διαφορετικά συμπτώματα από τη διπλανή της, διότι δεν μας έφταναν όλα τα υπόλοιπα προβλήματα στις ζωές μας, έπρεπε να υπάρχει και μεγάλη ποικιλία συμπτωμάτων, ώστε να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη η διάγνωση. Τα πιο κοινά συμπτώματα της ενδομητρίωσης είναι η δυσμηνόρροια, δηλαδή ο έντονος πόνος περιόδου που αισθάνεσαι πως θα σου περάσει μόνο με παυσίπονα που είναι κατάλληλα ως και για ρινόκερους, η μεγάλη σε διάρκεια περίοδος και η βαριά ροή, η δυσπαρευνία, δηλαδή ο έντονος πόνος κατά τη διάρκεια της διείσδυσης στο σεξ, ο πόνος στη μέση, αλλά και μια σειρά από γαστρεντερικά προβλήματα. Όπως βλέπετε – κι αυτά είναι μερικά μόνο από τα πιθανά συμπτώματα της ενδομητρίωσης – οι γυναίκες που πάσχουν από ενδομητρίωση μπορούν να υποφέρουν με διάφορους τρόπους και σε διαφορετική ένταση κάθε μία, αφού κάποια μπορεί να την έπαθε φέτος και κάποια μπορεί να την έχει 10 χρόνια.
Φυσικά ένα από τα συμπτώματα – εγώ θα το αποκαλούσα μάλλον συνέπεια και όχι σύμπτωμα, αλλά ποια είμαι εγώ, μήπως είμαι κάποια – είναι και η υπογονιμότητα. Επειδή τα κύτταρα – που δεν πρέπει να βρίσκονται εκεί όπου μπαστακώνονται – δημιουργούν συμφύσεις, το αποτέλεσμα της ενδομητρίωσης ενδέχεται να είναι και η υπογονιμότητα, κάτι που οι γυναίκες χωρίς άλλα συμπτώματα συχνά δε γίνεται να φανταστούν.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Το θέμα της διάγνωσης της ενδομητρίωσης “πονάει” σχεδόν όσο και η ίδια η ασθένεια. Είτε υπάρχουν εκεί έξω τα δεδομένα (πόνος και ό,τι είπαμε παραπάνω) και οι πάροχοι υγείας δεν ψυχανεμίζονται ότι πρόκειται περί αυτού παρότι τα γνωρίζουν, είτε υπάρχουν εκεί έξω τα δεδομένα και οι πάροχοι υγείας δεν φροντίζουν να σε ελέγξουν για το συγκεκριμένο θέμα. Ίσως να μην είναι εντοπίσιμη (αν υπάρχει τέτοια λέξη) η ενδομητρίωση αμέσως μόλις εκδηλωθεί σε ένα γυναικείο σώμα, ωστόσο οι διαγνώσεις μπορεί να αργήσουν ως και τα 8 χρόνια από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Και ερωτώ: γιατί, την τύχη μας την αλογομούρα; Και απαντώ άμεσα, πολλές φορές οι γυναίκες δεν εισακούγονται σε σχέση με το τι βιώνουν στο αναπαραγωγικό τους σύστημα. Και για να σας προλάβω, όχι δεν υπάρχουν φάρμακα για την ίαση της ενδομητρίωσης.
Για να γίνει σωστή διάγνωση πρέπει ο πάροχος υγείας να σε “ανοίξει”, λαπαροσκοπικά κατά προτίμηση, και με την ειδική μικροκάμερα να δει τι υπάρχει μέσα σου και, εφόσον βρει εστίες, να τις αφαιρέσει πολύ προσεκτικά, ώστε να μη χρειαστεί να σε ανοίξει ξανά στο μέλλον. Σε κάποιες περιπτώσεις ενδείκνυνται και άλλοι τρόποι διάγνωσης, αλλά ας παραμείνουμε στον πιο κοινό και ενδεδειγμένο για όλες.
Δηλαδή μπορεί να το έχω και να μην το ξέρω;
Ναι, μπορεί να το έχεις και να μην το ξέρεις, και το χειρότερο, μπορεί να τα έχεις πει όλα αυτά στον πάροχο υγείας σου και να μην έχει πάρει πρέφα.
Πόσες γυναίκες πάσχουν από αυτό;
ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΕΣ. Το 10% κάθε ηλικίας, λένε πάνω κάτω οι στατιστικές, αλλά όπως προείπα οι έρευνες δεν είναι και αμέτρητες, δηλαδή αυτό το ποσοστό μπορεί κάλλιστα να είναι μεγαλύτερο.
Ας πάμε τώρα στο τι μας είπε η φίλη μας η Δήμητρα, που έχει ζήσει την ενδομητρίωση, γιατί άμα συνεχίσω να λέω τα δικά μου θα πάθω (κι άλλο) την εξάλλοβα.
Η Δήμητρα, λοιπόν, ανήκει στην κατηγορία των γυναικών που πονάει μεν κατά τη διάρκεια της περιόδου, αλλά με ένα παυσίπονο είναι ok, “νορμάλ“, για να χρησιμοποιήσω τα λόγια της. Στο ίδιο πλαίσιο, βέβαια, η ίδια μού είπε πως πολλοί γιατροί λένε στις κοπέλες που σφαδάζουν πως κι αυτό είναι νορμάλ – αλλά το προσπέρασε για να μην πάθει κι εκείνη την εξάλλοβα με την έναρξη της συνέντευξης. Ό,τι ακολουθεί και βρίσκεται μέσα σε εισαγωγικά είναι ακριβώς τα λόγια της Δήμητρας.
Δήμητρά μου, πες μας πότε σου εκδηλώθηκε για πρώτη φορά η ενδομητρίωση;
“Την ενδομητρίωση την ανακάλυψα στα 35 μου – εντάξει 36 είμαι τώρα, δε με πήρανε και τα χρόνια, θα μπορούσα δηλαδή να το μάθω και πιο αργά ή και ποτέ… Μετά από 3 χρόνια προσπαθειών εγκυμοσύνης και 3 αποτυχημένες εμβρυομεταφορές, ζήτησα εγώ από την τότε γιατρό μου να κάνουμε διαγνωστική λαπαροσκόπηση για να εξετάσουμε το ενδεχόμενο ενδομητρίωσης. Θα μου πεις μα καλά, πως σου ‘ρθε διάολε; Αφού είχα γίνει εξπέρ στην πληροφορία και ξέρεις πόσο παρακολουθείς το σώμα σου για τα πάντα σε αυτή τη φάση, υποψιαζόμουν ότι κάποια συμπτώματα που είχα, τουλάχιστον μια δεκαετία, έμοιαζαν πολύ με αυτά της ενδομητρίωσης. Να πω εδώ πως η πρώην γιατρός μου έβαζε το χέρι της στη φωτιά ότι δεν υπήρχε καμία περίπτωση να έχω ενδομητρίωση (ΛΟΛ). Πληροφοριακά, οι πόνοι που είχα, είχαν πρωτοεμφανιστεί πριν καμιά δεκαετία – μιλάμε για πολλά χρόνια, αλλά τότε όταν είχα ρωτήσει τη συγκεκριμένη γιατρό, μου είχε πει ‘ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟ’. Οι πόνοι αυτοί μοιάζουν πολύ με τους πόνους περιόδου και είναι κυκλικοί, δηλαδή συμβαίνουν περίπου 10 ημέρες πριν την περίοδο και σταματάνε όταν η περίοδος ξεκινήσει“.
Εξηγώντας περαιτέρω ποιοι ήταν αυτοί οι πόνοι, η Δήμητρα ανέφερε τη σεξουαλική επαφή, την ούρηση και τις κινήσεις του εντέρου της. Η διαγνωστική λαπαροσκόπηση έδειξε μια μικρή εστία ενδομητρίωσης πίσω από την αριστερή ωοθήκη της, στο περιτόναιο, πράγμα που, ήταν μεν ένα κακό νέο, τής έδωσε χαρά δε, καθόσον ήταν μια εξήγηση της υπογονιμότητάς της.
Ποια ήταν η αντιμετώπιση της ασθένειας από ιατρικής άποψης; Είχες παράλληλη βοήθεια από τους γιατρούς σε ψυχολογικό και ηθικό επίπεδο;
Εδώ ξεκινάει το πανηγύρι.
Όπως επεσήμανε η Δήμητρα, “Αρχικά καυτηριάζουν τις όποιες εστίες λαπαροσκοπικά – εγώ ήμουν τυχερή γιατί είχα ελάχιστη. Στη συνέχεια πρέπει να γίνει διακοπή περιόδου από 3-6 μήνες, τεχνικά αυτό σημαίνει 5-9 μήνες χωρίς περίοδο. Είναι τεχνητή εμμηνόπαυση και ναι ναι έχει όλα αυτά που έχει η φυσική εμμηνόπαυση, αλλά πολύ γρήγορα“.
Ωστόσο, η πρώην (και τώρα εξηγείται το γιατί είναι πρώην) γιατρός της Δήμητρας θεώρησε ότι λόγω μικρής έκτασης της εστίας, δε χρειαζόταν να γίνει διακοπή της περιόδου της.
Ανάμεσα στη 2η και 3η, λοιπόν, εμβρυομεταφορά, η Δήμητρα επισκέφτηκε έναν γιατρό ειδικευμένο στην εξωσωματική γονιμοποίηση και ο οποίος αποφάνθηκε ότι το πρόβλημα της υπογονιμότητάς της ήταν η ενδομητρίωση και πως όταν αυτό θα έφευγε από τη μέση θα μπορούσε και να μείνει έγκυος με φυσικό τρόπο. Στο μεταξύ, όμως, η διαδικασία προς την εμβρυομεταφορά είχε ξεκινήσει στο πρώτο κέντρο όπου είχε πάει. Δυστυχώς η προσπάθεια απέτυχε, ωστόσο τον επόμενο μήνα έμεινε για πρώτη φορά έγκυος με φυσικό τρόπο. Δυστυχώς και πάλι το έμβρυο έζησε ως την 6η εβδομάδα, πράγμα που διέλυσε την ψυχολογία της Δήμητρας. Τότε ο γιατρός ήταν κάθετος στο θέμα της διακοπής της περιόδου: για τρεις μήνες πέρασε τεχνητή εμμηνόπαυση και για δυο μήνες βρισκόταν στην αναμονή για να της έρθει ξανά περίοδος. Φυσικά και αντιμετώπισε πολλά συμπτώματα εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις, εφιδρώσεις, “λίμπιντο στα Τάρταρα“, “γενικά ΣΑΧΑΡΑ στην περιοχή“, ενώ ταυτόχρονα έβλεπε και άκουγε πολύ κόσμο γύρω της να μένει έγκυος. Ευτυχώς η ψυχολογίας της άρχισε να φτιάχνει από τον τρίτο μήνα και μετά, χάρη στα φάρμακα που πήρε. “Ένιωθα πια να έχω τόσα κοινά με μια 55αρα παρά με άτομα της ηλικίας μας. Δυστυχώς και οι γιατροί δεν σου λένε και πολλά για το τι γίνεται με το που σταματάει η περίοδος, οπότε είσαι κάπως μόνη“.
Τι άλλα προβλήματα, στα οποία δεν πάει το μυαλό μας, μπορεί να σου δημιουργήσει μια τέτοια κατάσταση;
“Το πρώτο σοκ είναι η αλλαγή της ορμονικής δραστηριότητας και όλα τα σωματικά. Δεν έχουν όλες οι γυναίκες τα ίδια θέματα ή στην ίδια ένταση, αλλά η πλειοψηφία είναι εκεί. Επηρεάζει τη σεξουαλική σου ζωή και είσαι σχετικά υποτονική. Και προφανώς το στρες που δημιουργεί η διακοπή, μιας και για τουλάχιστον 5 μήνες δε μπορείς να κάνεις καμία προσπάθεια, πέρα από το να περιμένεις να ολοκληρωθεί η θεραπεία“.
Η Δήμητρα ανακουφίστηκε μεν, όπως είπα και παραπάνω, με τη διάγνωση, αφού έδωσε την πολυπόθητη εξήγηση για την υπογονιμότητά της, ωστόσο δε μπορεί να βγάλει από το μυαλό της το τι ακριβώς να περιμένει από εδώ και πέρα. Κοινώς, ΕΧΕΙ ΓΚΩΣΕΙ, πώς να το πούμε αλλιώς, εσείς πώς θα το λέγατε, εγώ δε βρίσκω άλλα λόγια.
Και πάμε στην ερώτηση του εκατομμυρίου:
Είχες ποτέ πριν την εκδήλωση της ενδομητρίωσης κάποια ενημέρωση για το τι είναι;
“Κυρίως ψάχνοντας μόνη μου και λιγότερο από γιατρούς. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει καλύτερη ενημέρωση και εμείς οι ίδιες όταν παρατηρούμε αλλαγές να το συζητάμε με τον γιατρό μας. Το ήξερες ότι οι περισσότερες γυναίκες ανακαλύπτουν την ενδομητρίωση όταν κάνουν θεραπείες γονιμότητας; Κι αυτό γιατί οι περισσότεροι γιατροί αντιμετώπιζαν το θέμα σαν απλούς πόνους περιόδου. Είμαι περισσότερο αισιόδοξη γιατί υπάρχει καλύτερη ενημέρωση τώρα και το ψάχνουν περισσότερο αλλά και πάλι παίρνει καιρό“. Και στο σημείο αυτό μάς προτρέπει: “Κορίτσια να ζητάτε από τους γιατρούς σας να κάνουν εξετάσεις και για ενδομητρίωση. Ένα μεγάλο ποσοστό υπογονιμότητας, ανεξήγητης κατά κύριο λόγο, είναι λόγω ενδομητρίωσης“.
Πόσο ικανοποιημένη ήσουν από το ιατρικό feedback κατά τη διάρκεια της ταλαιπωρίας σου;
“Δυστυχώς όχι πολύ στην αρχή που έγινε και δεν ολοκληρώθηκε η θεραπεία όπως θα έπρεπε, αλλά βρίσκοντας και το γιατρό που μου ταίριαξε – επίσης πολύ σημαντικό – πήγε καλά η θεραπεία, αν και είναι ένα από τα πράγματα που θα προτιμούσα να μην επαναλάβω“.
Στο σημείο αυτό, 6587 λέξεις μετά, τελειώνω αισίως το άρθρο με ένα τεράστιο “ευχαριστώ” στην Δήμητρα και ένα ακόμα μεγαλύτερο “είστε ηρωίδες” σε όσες γυναίκες υποφέρουν από ενδομητρίωση.
Πείτε μας τις δικές σας ιστορίες ενδομητρίωσης, το πώς την αντιμετωπίσατε/ αντιμετωπίζετε, αν αμφισβητήθηκαν με οποιονδήποτε τρόπο τα λεγόμενά σας από παρόχους υγείας, ό,τι θέλετε να βγάλετε από μέσα σας τέλος πάντων, δεν βλέπετε εμένα και την Δήμητρα; Τα ‘παμε και ξαλαφρώσαμε.
Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: Sydney Sims
